مهریه، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حقوق مالی زنان در ازدواج، از نظر شرط استطاعت به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود. این دو نوع مهریه، هرچند در هدف یکسان هستند، اما در نحوه مطالبه و اجرای قانون تفاوت‌هایی اساسی دارند. حتی اگر طلاق از طرف مرد بدون رضایت زن باشد نیز مهریه به زن تعلق خواهد گرفت.

مهریه عندالمطالبه:

یعنی هر وقت زن آن را بخواهد، مرد موظف است فوراً پرداخت کند. اگر مرد از پرداخت خودداری کند، زن می‌تواند با مراجعه به مراجع قانونی، حقوق خود را پیگیری کند. حتی اگر مرد به دلیل مشکلات مالی ادعای اعسار کند و این ادعا پذیرفته شود، قانون همچنان ابزارهایی دارد که زن بتواند بخشی از مهریه را از طریق اقساط یا روش‌های دیگر دریافت کند.

مهریه عندالاستطاعه:

بر اساس توانایی مالی مرد تعریف می‌شود. در این نوع مهریه، پرداخت تنها زمانی الزامی است که مرد استطاعت مالی داشته باشد. نکته مهم اینجاست که در این حالت، زن باید توانایی مالی مرد را ثابت کند. به زبان ساده، این نوع مهریه وابسته به شرایط مالی مرد است، اما قانون همچنان آن را به‌عنوان یک دین ممتاز می‌شناسد.

هر دو نوع مهریه جزو دیون ممتاز محسوب می‌شوند، یعنی در هر صورت مرد موظف به پرداخت آن است، مگر اینکه زن از حق خود صرف‌نظر کرده و مهریه را بذل کند. با این حال، تفاوت اصلی، در نحوه پرداخت و شرط استطاعت مالی مرد است.

در گذشته، مردانی که مهریه عندالمطالبه را پرداخت نمی‌کردند، حتی اگر توانایی مالی نداشتند، ممکن بود به زندان بیفتند. اما برای مهریه عندالاستطاعه، زندان تنها در صورتی اجرا می‌شد که مرد استطاعت مالی داشت و از پرداخت امتناع می‌کرد.

امروزه، با اصلاحیه بند (ج) ماده ۱۸ آیین‌نامه نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، قانون شرایط را تغییر داده است. بر اساس این اصلاحیه: